Celem
programu jest ochrona populacji rzadkich i zagrożonych gatunków roślin
wymienionych w Planie ochrony BdPN jako gatunki wymagające szczególnej troski
oraz ochrona siedlisk, w których koncentruje się występowanie cennych gatunków
w Bieszczadzkim Parku Narodowym. W „Operacie ochrony zasobów florystycznych"
Bieszczadzkiego Parku Narodowego do szczególnej opieki wybrano ponad
pięćdziesiąt roślin określonych mianem „gatunków rzadkich i zagrożonych".
Ustalając kryteria selekcji kierowano się zarówno koniecznością zwrócenia
indywidualnej uwagi na taksony swoiste, stanowiące o specyfice regionu
Bieszczadów, jak i na rośliny z różnych względów zagrożone. W efekcie na liście
gatunków specjalnej troski znalazły się:
•
gatunki wschodniokarpackie (endemiczne oraz rzadkie nieendemiczne),
•
rzadkie gatunki alpejskie, subalpejskie i górskie,
•
gatunki siedlisk wilgotnych (torfowiskowe),
•
cenne z innych względów (rzadkie w skali kraju, typowe dla zbiorowisk itp.)
Jako
gatunki szczególnie zagrożone potraktowano również przedstawicieli rodziny
storczykowatych (Orchidaceae) jako grupy ogólnie zanikającej. Spośród 50
gatunków specjalnej troski podjęcia możliwie szybkich działań wymaga około
dwudziestu gatunków, których populacje zagrożone są wyginięciem na skutek
działania czynników naturalnych (np.: sukcesji wtórnej) bądź też antropogenicznych
(np.: nasilony ruch turystyczny).
Działania
związane z ochroną gatunków dotyczą 20 roślin, które z uwagi na małą liczbę
stanowisk i niską liczebność populacji lokalnych wymagają pilnej interwencji. Są
to następujące gatunki:
W
ramach ochrony gatunków planuje się trzy podstawowe rodzaje działań:
-zwiększenie
liczebności populacji na naturalnych stanowiskach poprzez wprowadzenie
osobników wyhodowanych ex situ z nasion pobranych z danego stanowiska;
-
usuwanie roślin konkurencyjnych (odkrzaczanie, koszenie, selektywne) na
stanowiskach gatunków heliofilnych, które zagrożone są wtórną sukcesją.
-hodowla
ex situ gatunków na uprawach pochodnych w ogródku botanicznym.
W
grupie działań związanych z ochroną siedlisk i związanych z nimi gatunków do
programu wybrano te zadania, które wymagają pilnej interwencji a nie mogą być
realizowane w ramach PROW 2007-2013. Działania te są następujące:
1.
Ochrona ziołorośli wysokogórskich (kod 6430) z pełnikiem alpejskim na Połoninie
Wetlińskiej poprzez koszenia mozaikowe.
2.
Ochrona wilgotniejszych wariantów łąk świeżych (kod 6510) w dolinie górnego
Sanu poprzez wzbogacanie ich składu gatunkowego i eliminację gatunków
inwazyjnych (barszczu Sosnowskiego)
3.
Ochrona torfowisk wysokich (kod *7110) w dolinie górnego Sanu i w dolinie
Wołosatki poprzez odkrzaczanie kopuły torfowiska, koszenie okrajków i
uzupełnienie istniejącego systemu zastawek i grobli na rowach melioracyjnych. [Więcej informacji...]
1.
Ochrona ziołorośli wysokogórskich (kod 6430) z pełnikiem alpejskim na Połoninie
Wetlińskiej poprzez mozaikowe koszenia w celu zahamowania wkraczania
traworośli. Ziołorośla wysokogórskie z pełnikiem alpejskim zajmują obecnie około
25,5 ha i są zaliczane do zbiorowisk o najwyżej wartości przyrodniczej. Są
siedliskiem wielu rzadkich i zagrożonych gatunków roślin wymienionych na
czerwonych listach i w czerwonych księgach lub objętych ochroną gatunkową
takich jak: pełnik alpejski Trollius altissimus, tojad wschodniokarpacki
Aconitum lasiocarpum, ostrożeń wschodniokarpacki Cirsium waldsteinii, chaber
Kotschyego Centaurea kotschyana, groszek wschodniokarpacki Lathyrus laevigatus,
ciemiężyca biała Veratrum album, goździk skupiony Dianthus compactus. Niektóre
powierzchnie wysokogórskich ziołorośli pełnikowych ulegają zmniejszeniu poprzez
zarastanie przez traworośla z trzcinnikiem. W cenniejszych i bogatych
florystycznie płatach ziołorośli na Połoninie Wetlińskiej w strefie ochrony
czynnej Park prowadzi zabiegi polegające na wykaszaniu mozaikowym w celu
ograniczenia sukcesji trzcinnika. Zabiegi te do 2010 są finansowane z programu
realizowanego we współpracy Instytutem Ochrony Przyrody PAN.
2.
Ochrona wilgotniejszych wariantów łąk świeżych (kod 6510) w dolinie górnego
Sanu poprzez wzbogacanie ich składu gatunkowego. Rozległe ekosystemy nieleśne w
dolinie górnego Sanu zostały objęte ochroną w granicach Bieszczadzkiego Parku
Narodowego w 1999 roku. Większość tych zbiorowisk jest mocno zmieniona poprzez
przeprowadzone wcześniej na szeroką skalę odwodnienia, nawożenie, orka i
podsiewanie pastewnych gatunków traw (wyczyniec łąkowy, tymotka łąkowa,
kupkówka pospolita). Wprowadzono też wówczas wybitnie ekspansywny gatunek
barszczu Sosnowskiego Heracleum mantegazzianum. Doprowadziło to do znacznego
zubożenia składu gatunkowego tych łąk i poważnego ograniczenia występowania
wielu typowych gatunków roślin. Szczególnie poważnego uszczerbku doznały
wilgotniejsze warianty łąk świeżych. W porównaniu z również poddaną wpływom
antropogenicznym, ale jednak mniej przekształconą doliną Wołosatki, zauważa się
tu znacznie mniejsze bogactwo gatunkowe i obfitość występowania wielu taksonów.
Powszechne na Wołosatym gatunki takie gatunki jak: kukułka (Storczyk)
szerokolistna Dactylorhiza majalis, kruszczyk błotny Epipactis palustris, gółka
długoostrogowa Gymnadenia conopsea, podkolan biały Platanthera bifolia tutaj występują
stosunkowo rzadko i w niewielkiej ilości. Jedynie punktowo występują też inne
cenne gatunki takie jak mieczyk dachówkowaty Gladiolus imbricatus i kosaciec
syberyjski Iris sibirica. Pełnik europejski Trollius europaeus nie jest
spotykany w ogóle w tej części doliny Sanu chociaż ma swoje stanowiska na
łąkach położonych nieco niżej. Bieszczadzki Park Narodowy od wielu lat
realizuje program renaturalizacji stosunków wodnych w dolinie górnego Sanu
poprzez wprowadzenie systemu ok. 300 zastawek i grobli na dawnych rowach
melioracyjnych. Do nawodnienia doliny przyczyniają się również reintrodukowane
do doliny bobry. W celu przyspieszenia renaturalizacji siedlisk konieczne jest
jednak szersze rozprzestrzenienie gatunków, które dziś występują jedynie
punktowo oraz wprowadzenie tych gatunków, które nie spotykane są w rejonie łąk
tarnowskich.
3.
Ochrona torfowisk wysokich z roślinnością torfotwórczą (kod 7110) w dolinie
górnego Sanu i w dolinie Wołosatki poprzez odkrzaczanie kopuły torfowiska,
koszenie okrajków i uzupełnienie istniejącego systemu zastawek i grobli na
rowach melioracyjnych. W przypadku 3 torfowisk - Wołosate, Tarnawa 1 i Tarnawa 2 z uwagi na ich położenie przy
drogach publicznych i narażenie na wzmożoną penetrację przez turystów,
konieczne jest wprowadzenie odpowiednich zabezpieczeń ograniczających
antropopresję. Torfowiska wysokie -
priorytetowe siedliska Natura 2000 w dolinie górnego Sanu i dolinie Wołosatki
podlegały podobnym procesom degradacji, co sąsiadujące z nimi ekosystemy
łąkowe. Chociaż większość torfowisk była wcześniej chroniona jako rezerwaty,
również i te obszary dotknęły odwodnienia prowadzone na przyległych łąkach. W
wyniku osuszenia w wielu miejscach rozpoczął się proces murszenia torfów i
sukcesji gatunków drzewiastych. Przemiany te doprowadziły również do zaniku
wielu stanowisk rzadkich i cennych roślin torfowiskowych. Bieszczadzki Park
Narodowy od początku przejęcia tego terenu podejmuje działania związane z
przywróceniem naturalnych stosunków wodnych na torfowiskach i w ich otoczeniu.
W latach 2006-2009 prowadzi się także odkrzaczenia na większości bieszczadzkich
terenów torfowiskowych. Konieczne jest dalsze uzupełnienie systemu zastawek,
zaś w latach następnych kontynuacja odkrzaczania intensywniej zarastających
torfowisk oraz koszenie ziołoroślowych okrajków torfowisk. 2 torfowiska -
Wołosate i Tarnawa z uwagi na położenie przy drogach publicznych narażone są na
wzmożoną penetrację przez turystów w związku z tym konieczne jest wprowadzenie
odpowiednich zabezpieczeń ograniczających antropopresję.
Program będzie
realizowany w latach 2010-2014 za kwotę 930 720.00 zł.
|