W dniach 13-15 maja 2010 r. odbyły się warsztaty dla nauczycieli szkół podstawowych i gimnazjów pt.: „Najcenniejsze walory przyrodnicze i kulturowe Bieszczadów i Pogórza Przemyskiego oraz ich ochrona”.

Pierwszego dnia odbyły się kilkugodzinne zajęcia terenowe prowadzone przez dr Stanisława Kucharzyka na trasie: Makowa – Góra Filipowa – Góra Bryłowa – Potok Sopotnik – Kalwaria Pacławska oraz Kalwaria Pacławska – dolina Wiaru. Podczas zajęć terenowych poznawano zróżnicowanie nieleśnych zbiorowisk roślinnych i siedlisk przyrodniczych Natura 2000, w tym szczególnie łąki świeże i murawy kserotermiczne. Murawy kserotermiczne występujące w tej strefie Pogórza Przemyskiego zajmują strome zbocza, najczęściej o ekspozycji południowej, o glebach płytkich i szkieletowych, wykształconych z łatwo erodujących utworów lessowych. Siedliska te były w przeszłości ekstensywnie użytkowane, głównie przez wypas. Uczestnicy zajęć poznawali warunki siedliskowe muraw kserotermicznych i ich główny skład gatunkowy. Rozpoznawali rośliny takie, jak: goździk kartuzek, zawilec wielkokwiatowy, przetacznik ząbkowany, głowienkę wielkokwiatową, przytulię północną, i inne.

Oprócz zajęć terenowych uczestnicy poznawali historię regionu i najcenniejsze obiekty zabytkowe, jak jedną z najstarszych cerkwi murowanych w Polsce - cerkiew obronną w Posadzie Rybotyckiej oraz rezerwat leśno-krajobrazowo-kulturowy „Kalwaria Pacławska”. O historii regionu i jego zabytkach opowiadał w interesujący sposób pracownik Bieszczadzkiego Parku Narodowego - Adam Leń.

Drugiego dnia odbyły się zajęcia terenowe prowadzone przez mgr inż. Grzegorza Szafrana na terenie Rezerwatu Przyrody „Moczary” w Łukawcu oraz „Kamienne”. Rezerwat „Moczary” w Łukawcu chroni duże skupisko czosnku siatkowatego, występującego w runie grądu sub-kontynentalnego. W Polsce ten gatunek czosnku jest rzadki i naturalnie występuje tylko w południowo-wschodniej części kraju. Uczestnicy warsztatów mieli możliwość rozróżnienia czosnku siatkowatego od czosnku niedźwiedziego oraz poznali jego wymagania siedliskowe. Natomiast podczas zajęć terenowych w Rezerwacie „Kamienne” poznali zespół świetlistej dąbrowy, z licznymi chronionymi i rzadkimi roślinami w runie. O tej porze roku ścielił się kobierzec konwalii majowej.

Oprócz treści przyrodniczych uczestnicy zwiedzili najcenniejsze obiekty kulturowe tego regionu, jak należące do najstarszych cerkwi drewnianych w Polsce - cerkwie w Chotyńcu i Radrużu oraz muzeum Kresów w Lubaczowie.

W ostatnim dniu warsztatów odbyły się zajęcia terenowe prowadzone przez mgr Ewę Antoniewską w Arboretum w Bolestraszycach. Arboretum (łac. arbor – drzewo) to wyodrębniony obszar, na którym uprawiane są drzewa, krzewy, krzewinki dla celów naukowych i hodowlanych. Arboretum w Bolestraszycach zostało założone w 1975 r. i należy do cennych zabytków przyrody i kultury w tym regionie. Historyczne założenie obejmuje park i dwór, w którym w połowie XIX w. mieszkał i tworzył znakomity malarz Piotr Michałowski. Wiekowe drzewa, pozostałe z dawnego parku, stanowią dziś malowniczy akcent wśród nowych nasadzeń, na które składają się gatunki obcego i rodzimego pochodzenia, często rzadkie, ginące i chronione. Uczestnicy rozpoznawali różne gatunki roślin, zwiedzili ogród przystosowany dla osób niepełnosprawnych oraz zapoznali się z ofertą edukacyjną Arboretum.

Ostatnim punktem programu było zwiedzanie rezerwatu przyrody Szachownicy kostkowatej oraz fortów przemyskich. W opowieść dotyczącą historii fortów włączył się Bartosz Grabski, który od wielu lat interesuje się historią I wojny światowej oraz militariami z tego okresu.

Oprócz zagadnień dotyczących walorów przyrodniczych i kulturowych Pogórza Przemyskiego oraz Bieszczadów omówione zostały ponadto sprawy organizacyjne związane z realizacją programów „Moje Bieszczady” i „Zachowamy piękno i walory przyrodnicze Bieszczadów”. Udział w warsztatach był okazją do pogłębienia szczegółowej wiedzy z zakresu nauk przyrodniczych i geograficznych regionu. Dał także możliwość wymiany doświadczeń w zakresie metod nauczania funkcjonowania przyrody oraz wychowania ekologicznego dzieci i młodzieży szkolnej oraz służy rozwijaniu wzajemnej współpracy pomiędzy szkołami i Parkiem. W następnym numerze biuletynu przedstawimy analizę dotyczącą oceny przebiegu oraz efektów warsztatów wykonaną na podstawie ankiet wypełnionych przez uczestników.

Warsztaty były współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.

Uczestnicy warsztatów otrzymali bezpłatne wydawnictwa Bieszczadzkiego Parku Narodowe-go oraz zaświadczenia wystawione przez Bieszczadzki Park Narodowy i Podkarpackie Cen-trum Edukacji Nauczycieli Oddział w Krośnie. W warsztatach uczestniczyło 30 osób.

Tekst i zdjęcia: Grażyna Holly