Bieszczadzki Park Narodowy od wielu lat stara godzić udostępnianie turystyczne cennych walorów przyrodniczych z wymogami ochrony przyrody, czego uznaniem jest między innymi przyznanie Dyplomu Rady Europy dla Parku (jedyny obszar chroniony w Polsce). Dzięki pozyskiwaniu z różnych źródeł znacznych funduszy na poprawę stanu i zabezpieczenie otoczenia przyrodniczego szlaków i obiektów turystycznych, udaje się skutecznie ochronić sąsiadujące cenne ekosystemy, stanowiska roślin i zwierząt. Jednym z obiektów, który wymagał podjęcia pilnych działań modernizacyjnych był również schron turystyczny BdPN nazywany zwyczajowo „Chatką Puchatka”, przejęty od spółki „Bieszczadzkie Schroniska i Hotele Górskie” z/s w Sanoku osiem lat temu. W 2018 roku strony zakończyły ugodą spór związany ze sprawą. Nie wszyscy jak widać chcą się z tym ciągle pogodzić.

Główne zagrożenie dla środowiska przyrodniczego w tamtym miejscu wynikało z nieszczelnego systemu szamb gromadzących ścieki ze „schroniska” oraz toalety zewnętrznej, z której nieczystości były odprowadzane bezpośrednio do otoczenia bez oczyszczenia. Ponadto w otoczeniu obiektu na przestrzeni kilkudziesięciu lat zakopano kilkadziesiąt ton odpadów (stłuczki szklanej, tworzyw sztucznych, pojemników po różnego rodzaju płynach, puszek, złomu, etc.). Cały problem został odsłonięty w czasie wykonywania wykopów pod oczyszczalnię ścieków. Usunięcie tej masy odpadów odbyło się dzięki środkom BdPN. Wiele godzin przy usuwaniu tego zagrożenia przepracowali społecznie pracownicy Parku, których wspomogły grupy wolontariuszy. Usunęliśmy też szpecące krajobraz wolnostojące obiekty z pomocą GOPR-u.

Projekt pod nazwą „Zachowanie bioróżnorodności Połoniny Wetlińskiej poprzez ochronę zagrożonych gatunków przed negatywnym oddziaływaniem turystyki” z 2018 r. miał miedzy innymi na celu rozbudowę, nadbudowę i przebudowę obiektu BdPN na Połoninie Wetlińskiej celem odpowiedniego zorganizowania ruchu turystycznego i zapewnienie funkcji sanitacyjnej. Zgodnie z założeniami projektowymi w celu ochrony bioróżnorodności otoczenia, obiekt stał się miejscem odpoczynku dla turystów i jest dostosowany do ich potrzeb w zakresie zapewnienia bezpłatnych toalet. Sala przeznaczona dla odpoczynku turystów jest wyposażona w tablice edukacyjne prezentujące problemy ochrony walorów przyrodniczych zbiorowisk połoninowych oraz zasady bezpiecznego dla środowiska zwiedzania Parku. Filmy edukacyjne o tych treściach są prezentowane na monitorze wielkoformatowym, a osoby obsługujące obiekt udzielają informacji. Korzystanie z tych sal w porze dziennej jest również bezpłatne. Konieczną obsługę obiektu zapewnia Bieszczadzki Park Narodowy. Nasza instytucja ponosi również znaczne koszty ogrzewania obiektu, zasilania w energię elektryczną, obsługi oczyszczalni ścieków, dostarczania wody, utylizacji odpadków stałych zgodnie z gminnym systemem oczyszczania. Obiekt i infrastruktura wokół niego zapewnia funkcjonowanie łączności: Państwowego Ratownictwa Medycznego, GOPR-u oraz komórkowej. O zapewnienie warunków bezpieczeństwa dla turystów też tutaj przecież chodzi.

Przebudowa obiektu spełniła wszystkie założenia projektowe i zapewnia również miejsce schronienia dla turystów w przypadku niekorzystnych warunków pogodowych. Po otwarciu obiektu we wrześniu, w październiku i listopadzie podczas intensywnych opadów w obiekcie na odpoczynek gromadziło się nawet 60-70 osób jednocześnie, co znacznie przewyższa zakładaną pojemność obiektu. Przy dobrej pogodzie turyści gromadzą się głównie na trzech powierzchniach widokowych wyposażonych w ławy drewniane i panoramy widokowe (koszt BdPN). Obiekt ma także ogromne znaczenie dla zapewnienie schronienia i bezpieczeństwa turystów w sezonie zimowym. Dla przykładu w dniu 19.01.2023 ratownicy GOPR przetransportowali do Chatki Puchatka kobietę w stanie głębokiego wyziębienia. Po 2-godzinnej walce o jej ogrzanie, kobieta odzyskała świadomość i pod dalszym czasie, została przygotowana do transportu i zwieziona na Przełęcz Wyżną. Zdaniem ratowników GOPR wydarzenie zakończyło się szczęśliwie, m.in. dzięki temu, że poszkodowana znajdowała się tak blisko ciepłego schronienia i niemal natychmiast ratownicy mogli zacząć ją ogrzewać. GOPR ma w obiekcie wydzielone pomieszczenia, które zostały sfinansowane ze środków BdPN, gdyż nie zostały uznane za wydatek kwalifikowany w ramach projektu, podobnie zresztą jak dokumentacja techniczna przebudowy.

Należy podkreślić, że nie jest prawdą, że celem projektu miało być powstanie placówki naukowo-dydaktycznej, jak podał portal, przez co wprowadził w błąd opinię publiczną. Jest to niezgodne z założeniami projektu i z obecnie pełnioną funkcją. Każdy kto już zdążył odwiedzić ten obiekt wie jak jest naprawdę.

Wydzielone dla BdPN pomieszczenia obsługi schronu, zostały przez instytucję wdrażającą RPO uznane za wydatek niekwalifikowany i opłacone z własnych środków Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Takie pomieszczenia są konieczne, gdyż w obiekcie całodobowo przebywa obsługa, której utrzymanie zapewnia z własnych środków Bieszczadzki Park Narodowy. Do zadań obsługi należy nadzór pracy oczyszczalni ścieków, systemu grzewczego, instalacji elektrycznych, farma FV, systemu p-poż), bieżące utrzymanie obiektu w czystości, obsługa ruchu turystycznego ze świadczeniem informacji z zakresu edukacji przyrodniczo-turystycznej.

Jest prawdą, że obiekt nie jest schroniskiem turystycznym w rozumieniu Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach hotelarskich oraz usługach pilotów wycieczek i przewodników turystycznych, gdyż nie spełnia określonych tam wymagań, podobnie jak żaden obiekt w województwie podkarpackim https://turystyka.gov.pl/cwoh/tabela. Oczywiście obiekt będący we władaniu spółki Bieszczadzkie Schroniska i Hotele Górskie (tzw. Chatka Puchatka) również nie był schroniskiem turystycznym, ze względu na to, iż nie spełniał podstawowych standardów.

Należy podkreślić że podstawową funkcją obiektu jest funkcja turystyczna, która poprzez prawidłową organizację przyczynia się do ochrony różnorodności biologicznej otoczenia. Powyższa funkcja jest zgodna z zapisami podstawowego dokumentu regulującego funkcjonowania Bieszczadzkiego Parku Narodowego jakim jest Plan ochrony (Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 27 lipca 2022 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Bieszczadzkiego Parku Narodowego Dz. U. poz. 1919 Rozdział 10 WSKAZANIE OBSZARÓW I MIEJSC UDOSTĘPNIANYCH DLA CELÓW NAUKOWYCH, EDUKACYJNYCH, TURYSTYCZNYCH I REKREACYJNYCH ORAZ OKREŚLENIE SPOSOBÓW ICH UDOSTĘPNIANIA, pkt. 3. Obszary i miejsca udostępniane dla celów turystycznych i rekreacyjnych : - ppkt. 19 Schron turystyczny „Chatka Puchatka” (obręb ochronny 2: 166b), obiekt ogólnie dostępny, maksymalna liczba osób mogących przebywać jednocześnie w danym miejscu: uwarunkowana pojemnością obiektu - https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20220001919

W związku z doniesieniami jednego z portali internetowych dotyczącymi zasad funkcjonowania schronu turystycznego BdPN na Połoninie Wetlińskiej informujemy, że obecne ograniczenia związane z pozostawaniem na odpoczynek w porze nocnej, wynikają z wątpliwości zarządzających Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Podkarpackiego. Zdaniem urzędników odpłatna możliwości odpoczynku w porze nocnej w obiekcie na Połoninie Wetlińskiej mogłaby naruszać warunki umowy dofinansowania. My argumentujemy, iż utrzymanie obiektu w warunkach górskich jest bardzo kosztowne. Nie dostajemy w tym celu żadnej dotacji, więc o tzw. pomocy publicznej nie może być w naszej ocenie mowy. W obecnej sytuacji analiza finansowa związana ze studium wykonalności wszystkich projektów na warunkach z przed 5-7 lat jest już nieaktualna. Żeby rozwiać wszelkie wątpliwości występujemy o opinię prawną odnośnie, tego jakie opłaty możemy pobierać związane ze schronem. Ustawa o ochronie przyrody daje nam wiele możliwości. Podkreślamy, iż całe otoczenie obiektu zostało zrekultywowane i zagospodarowane z naszych środków, podobnie jak szlaki piesze dochodzące do schronu. Udział środków RPO wyniósł 2 mln 350 tys. , co stanowi około połowy środków zaangażowanych pośrednio lub bezpośrednio w ochronę bioróżnorodności biologicznej tamtego terenu. Cele i wskaźniki zostały zrealizowane z dużą nawiązką, co jest bardzo istotne z puntu widzenia wagi wydatkowania środków wspólnotowych na ochronę środowiska. Dzięki projektowi BdPN zakres zadań zrealizowany w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego 2014-2020 jest także wszechstronny i komplementarny.

Zorganizowaliśmy w styczniu i lutym warsztaty z członkami kół przewodnickich z szeroko rozumianego rejonu Bieszczadów. Mogliśmy wymienić wiele informacji na temat funkcjonowania parku, zapoznać z nowym Muzeum Przyrodniczym. Obydwa zmodernizowane obiekty mogą być ważnym elementem ich programu dedykowanego grupom zainteresowanym przyrodą i kulturą regionu.

Nikomu nie odmawiamy schronienia w obiekcie, osobom potrzebującym - również w porze nocnej. Prosimy media o rzetelne informowanie opinii publicznej o działalności Parku.