Ośrodek Naukowo-Dydaktyczny Bieszczadzkiego Parku Narodowego zaprasza do obejrzenia wystawy poświęconej karpackiej miejscowości Rafajłowa.

Rafajłowa, obecnie Bystrycia, to huculska wieś leżąca dziś na Ukrainie. Przed II wojną światową wchodziła w skład II Rzeczypospolitej, województwa stanisławowskiego, powiatu nadwórniańskiego. Ze względu na swoje geograficzne położenie w Gorganach w Karpatach Wschodnich jest miejscowością o znacznym wieloaspektowym potencjale. Związane to jest z odbywającymi się tam walkami Legionów Polskich – późniejszej II Brygady Legionów Polskich w latach 1914-1915. Ważną rolę odgrywa również tradycja huculska i wielokulturowość związana z bytowaniem tam ludności innej niż rusińska, rozwój turystyki i gospodarka leśna.

Wieś ta, znajdująca się na zachodnich obrzeżach Huculszczyzny, leży na wys. ok. 740 m n.p.m. Otoczona jest wyniosłymi grzbietami i szczytami, m. in. pasmem Bratkowskiej, Sywuli, Doboszanki i Maksymca. Została założona końcem XVIII w. przez przybyszów z obecnego Zakarpacia oraz z sąsiedniej rozległej wsi Zielona, której przez wiele lat była częścią. Miejscowość rozłożona jest w dolinie Bystrzycy Nadwórniańskiej i bocznych jej dopływów: Doużyńca, Salatruka i Rafajłowca. W jej skład wchodzą także okoliczne przysiółki: Pryłuki, Tersowanie, Kluszty, Zhary, Pryczół i Kłempusze.

Mieszkańcami wsi byli przede wszystkim Rusini, Polacy, Żydzi i Austriacy, często spolszczeni. Pierwotnie była to typowa osada związana z wyrębem karpackich lasów i spławem drewna. Z czasem powstały tam rewiry łowieckie dla sfer rządowych. Na przełomie XIX i XX w. Rafajłowa uzyskała połączenie leśną koleją wąskotorową z Nadwórną. W 1897 r. wzniesiono tam cerkiew rytu greckiego, a w 1910 r. rzymskokatolicką kaplicę filialną. Na początku I wojny światowej, wieś była świadkiem walk Legionów Polskich. Jednocześnie rozwijała się jako ośrodek o znaczących walorach krajoznawczo-turystycznych. Od końca XIX w. we wsi działała „kultowa” gospoda Wundermanna, lokalnego przedsiębiorcy i właściciel miejscowego tartaku, oferująca miejsca noclegowe i wyżywienie. Powstała tam szkoła, a w okresie międzywojennym w samej wsi oraz w pobliskich partiach gór zbudowano schroniska i wyznaczono szlaki turystyczne, służące coraz częściej także zimowym wyprawom.

Kultywowano pamięć walk legionowych. Do dziś zachował się Krzyż Legionów na przełęczy Rogodze Wielkie i pomnik na cmentarzu legionistów w centrum wsi. Rafajłowa, w której wznoszono także pensjonaty i „lepsze” budynki dla gości liczyła przed 1939 r. 150 domów i ok. 800 mieszkańców, stając się coraz bardziej znanym letniskiem i zimowiskiem. II wojna światowa przyniosła kres rozwojowi wsi. Obecnie, z chwilą uzyskania przez Ukrainę niepodległości w 1991 r., odradza się dawna tradycja Rafajłowej jako ośrodka turystycznego. Coraz liczniej przybywają tu ambitni górscy wędrowcy z Polski, a także z Białorusi, Niemiec i Francji.

Autor, scenariusz, teksty i zdjęcia współczesne: Jan Skłodowski

Współpraca: Robert Kubit - Muzeum Podkarpackie w Krośnie

Opracowanie graficzne: Julia Komornicka - Muzeum Podkarpackie w Krośnie

Materiały archiwalne ze zbiorów: Jana Skłodowskiego

Patronat: Stowarzyszenie „Res Carpathica”