W dniach 19-21 października 2017 r., w Ośrodku Naukowo-Dydaktycznym Bieszczadzkiego Parku Narodowego w Ustrzykach Dolnych, odbyła się XXVI Międzynarodowa Konferencja pt.: „Procesy naturalne, a ochrona przyrody". Temat konferencji, uzgodniony na posiedzeniu Rady Naukowej Bieszczadzkiego Parku Narodowego 6 czerwca 2017 r., dotyczył zagadnień ważnych dla przyszłości człowieka, którego harmonijna egzystencja i rozwój, związane są z równowagą w jego przyrodniczym środowisku życia. Dwa dni konferencji przeznaczone były na sesje referatowe oraz krótką posterową, zaś trzeci dzień miał charakter sesji terenowej. W konferencji wzięli udział przedstawiciele obszarów chronionych i naukowcy z państw będących członkami Miedzynarodowego Rezerwatu Biosfery „Karpaty Wschodnie” - Polski, Słowacji i Ukrainy, przedstawiciele instytucji odpowiedzialnych za ochronę przyrody i środowiska na Podkarpaciu i w kraju, władze samorządowe lokalne i wojewódzkie, pracownicy Bieszczadzkiego Parku Narodowego oraz innych polskich parków narodowych, pracownicy nadleśnictw z regionu. Łącznie w konferencji uczestniczyło ok. 90 osób.

W gronie specjalistów dyskutowano nad wzrostem znaczenia obszarów przyrodniczych jako miejsc rekreacji. Ponieważ są to dobra przestrzennie ograniczone, muszą być udostępniane w racjonalny sposób. Ażeby ochronić je przed degradacją należy ograniczyć masową antropopresję na obszary szczególnie wrażliwe i rozprzestrzenić ruch turystyczny na większym obszarze. Cenne obszary naturalne lub o charakterze pierwotnym, które uchowały się na znikomych powierzchniach, powinny uzyskać ragę dziedzictwa przyrodniczego i podlegać ochronie w ramach parków narodowych i rezerwatów przyrody. Stan ekosystemów i przemiany w nich zachodzące są w dzisiejszym świecie efektem nakładania się procesów naturalnych i antropogenicznych. Na wielu obszarach antropopresja jest tak duża, że decyduje o jakości środowiska. Na wyjątkowo małych powierzchniach Ziemi przetrwały ekosystemy naturalne, których ochrona wymaga ograniczania, a niekiedy eliminacji wpływu człowieka. Wartość takich ekosystemów jest dla nauki i kultury bezcenna. Czy w naszym kraju zachowały się takie ekosystemy? Gdzie i kiedy ochrona naturalnych procesów jest nadrzędnym sposobem ich ochrony?, Kiedy procesy naturalne powinny być regulowane w określonym kierunku i jakie zabiegi ochrony czynnej należy stosować, ażeby cenne ekosystemy zachować? – na te i inne pytania starano się znaleźć odpowiedź podczas konferencji. Dobór referatów i poddanie ich pod dyskusję pozwoliło na przeanalizowane wybranych problemów w odniesieniu do konkretnych obiektów przyrodniczych położonych na ogół w Karpatach - z akcentem na województwo podkarpackie. Przykłady z innych regionów dotyczyły kwestii uniwersalnych, a wnioski będą mieć zastosowanie w rozwiązywaniu problemów Podkarpacia. Cenne referaty i wnioski zostaną opublikowane w 26 numerze Roczników Bieszczadzkich, co przyczyni się do ich popularyzacji.

Tematyka referatów wygłoszonych podczas konferencji:

1. Wyjątkowość czy typowość – co chronią parki narodowe? – prof. dr hab. Bogdan Zemanek

2. Co chronimy w ukraińskich Karpatach Wschodnich w obrębie obwodu lwowskiego? doc. dr Oksana Maryskevych, doc. dr Iryna Shpakivska, mgr Inesa Shemelynets

3. Dynamika roślinności po pożarze wilgotnego boru sosnowego – prof. dr hab. Zbigniew Dzwonko, prof. dr hab. Stefania Loster, mgr Stefan Gawroński

4. Długoterminowe zmiany składu i struktury runa boru mieszanego w Puszczy Niepołomickiej. Kilka uwag na temat procesów naturalnych w ekosystemach leśnych – prof. dr hab. Józef Mitka, Rita Rakowska, Aleksandra Mazurkiewicz

5. Dębowe przylaski na obszarze Ostoi Przemyskiej jako ważny element kulturowego krajobrazu karpackich pogórzy – dr hab. Andrzej Bobiec

6. Aktualny stan i naturalne procesy tworzenia mieszanych lasów w Gorganach (Ukraina) - prof. dr. hab. inż. Platon Tretyak, dr hab. ing Yurij Czernevyy

7. Starodrzewia i pralasy na terenie Narodowego Przyrodniczego Parku "Skolivski Beskydy" (ukraińska cześć Karpat Wschodnich) - mgr Vasy ľ Pryndak, mgr Vasyľ Banderych, mgr Iryna Lyach, doc. dr Oksana Maryskevych, doc. dr Iryna Shpakivska

8. Zachowanie starodrzewi i pralasów w Karpatach Ukraińskich (obwody zakarpacki, iwano-frankowski i czerniowiecki) - mgr Vasyľ Moczan

9. Kierunek procesów lasotwórczych w Bieszczadzkim Parku Narodowym - homeostaza czy entropia? – dr inż. Stanisław Kucharzyk

10. Lasy z udziałem limby (Pinus cembra L.) w Gorganach (Ukraina) - prof. dr. hab. inż. Platon Tretyak

11. Przyrodnicze uwarunkowania i antropogeniczne zmiany górnej granicy lasu na Babiej Górze - prof. dr hab. Adam Łajczak

12. Dynamika areałów osobniczych dużych ssaków a rozmiary obszarów chronionych - prof. dr hab. Kajetan Perzanowski

13. Ichtiofauna potoków BdPN – procesy naturalne na tle zmian antropogenicznych - dr Aneta Bylak

14. Lasy Turnickie jako przykład procesów naturalnych, które warto chronić - Piotr Klub

15. Ochrona naturalnych procesów w aspekcie prawnym - mgr Agnieszka Marcela

16. Naturalne procesy glebotwórcze, a ochrona przyrody w Bieszczadzkim Parku Narodowym – dr hab. Marek Drewnik

17. Procesy morfogenetyczne w obszarach chronionych - prof. dr hab. Kazimierz Krzemień z zespołem: dr hab. Elżbieta Gorczyca, dr Anita Bernatek-Jakiel, dr Piotr Kłapyta, mgr inż. Mateusz Sobucki, mgr Dariusz Strzyżowski, dr Dominika Wrońska-Wałach

18. Działalność sufozji w Bieszczadach - walor edukacyjny - dr Anita Bernatek-Jakiel, prof. dr hab. Kazimierz Krzemień

19. Przemiany torfowisk wysokich w Bieszczadzkim Parku Narodowym pod wpływem czynników antropogenicznych – mgr Mateusz Stolarczyk, mgr Magdalena Gus

20. Nielegalne wysypiska śmieci na obszarach chronionych jako problem w zarządzaniu środowiskiem – na przykładzie Ojcowskiego Parku Narodowego - mgr Michał Jakiel

Sesja posterowa:

1. Historia rezerwatu stepowego Góra Gipsowa oraz aktualnie prowadzone na tym terenie działania - Karolina Olszanowska-Kuńka

2. Struktura roślinności i stan zachowania jaworzyny z języcznikiem zwyczajnym Phyllitido-Aceretum w polskich Karpatach w warunkach ochrony i w lasach gospodarczych – analiza porównawcza wybranych cech - Jan Bodziarczyk, Jakub Baran, Stanisław Kucharzyk, Remigiusz Pielech

3. Ochrona przyrody w świecie pikseli, czyli skuteczna komunikacja ze współczesnym odbiorcą–Michał Szewczyk, Marian Szewczyk

21 października 2017 r. odbyła się 1-dniowa sesja terenowa, mająca na celu poznanie wybranych bieszczadzkich rezerwatów przyrody (istniejących i historycznych): Koziniec, Krywe, Hulskie im. Stefana Myczkowskiego, dawny rezerwat „Puszcza Bukowa nad Sanem” w dolinie Tworylczyka – obecnie na terenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Wzięło w nim udział ok. 40 uczestników konferencji. Podczas wyjazdu omawiane problemy związane z zachowaniem procesów naturalnych w obszarach chronionych i w ich najbliższym otoczeniu.

Konferencja została objęta honorowym patronatem przez Marszałka Województwa Podkarpackiego i Wojewodę Podkarpackiego. Organizacja konferencji oraz druk materiałów pokonferencyjnych w formie Roczników Bieszczadzkich zostały dofinansowane przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie.