Spis treści

1. Wstęp

1.1. Wprowadzenie i zarysowanie problemu

1.2. Obszar badań

1.3. Problemy badawcze pracy

1.4. Metody badań

1.5. Stan badań i literatura przedmiotu

2. Podstawowe pojęcia dotyczące przedmiotu badań

2.1. Człowiek religijny (homo religiosus)

2.2. Religia – definicje, podział, struktura

2.3. Doktryna, kult i organizacje religijne

3. Krajobraz sakralny

3.1. Krajobraz sakralny jako jeden z problemów badawczych geografii religii

3.2. Krajobraz – zdefiniowanie pojęcia

3.3. Sacrum – zdefiniowanie pojęcia i określenie problematyki badawczej

3.3.1. Sacrum – charakterystyka w dyscyplinach naukowych

3.3.2. Sacrum w religiach

3.4. Definicje krajobrazu sakralnego

3.5. Krajobrazy sakralne naturalne

3.6. Krajobrazy sakralne antropogeniczne („kulturowe”)

3.7. Tożsamość krajobrazów sakralnych

3.8. Krajobrazy religijne

3.9. Krajobrazy sakralne a krajobrazy religijne

3.10. Przestrzeń sakralna i religijna

3.11. Usystematyzowanie pojęć na potrzeby opracowania

4. Uwarunkowania historyczne kształtowania się krajobrazu sakralnego

4.1. Zarys osadnictwa na pograniczu polsko-słowacko-ukraińskim

4.2. Lokacja wsi i najstarsze osady

4.3. Rozwój osadnictwa i wpływ na przekształcanie krajobrazu

5. Organizacja Kościoła rzymskokatolickiego na pograniczu polsko-słowacko-ukraińskim

5.1. Początki tworzenia struktury organizacyjnej w Bieszczadach Zachodnich

5.2. Organizacja Kościoła rzymskokatolickiego w rejonie Wielkoberezańskim na Zakarpaciu i Snińskim na Słowacji

6. Organizacja Cerkwi prawosławnej na pograniczu polsko-słowacko-ukraińskim

6.1. Cerkiew prawosławna w Bieszczadach Zachodnich

6.2. Organizacja Cerkwi prawosławnej w rejonie Wielkoberezańskim i Snińskim

7. Organizacja Cerkwi greckokatolickiej na pograniczu polsko-słowacko-ukraińskim

7.1. Cerkiew greckokatolicka w Bieszczadach Zachodnich

7.2. Organizacja Cerkwi greckokatolickiej w rejonie Wielkoberezańskim i Snińskim

8. Kościoły protestanckie

9. Gminy żydowskie na pograniczu polsko-słowacko-ukraińskim

10. Stosunki wyznaniowe i narodowościowe na pograniczu polsko-słowacko-ukraińskim

10.1. Stosunki wyznaniowe w Bieszczadach Zachodnich

10.2. Stosunki wyznaniowe w rejonie Wielkoberezańskim i Snińskim

11. Czynniki kulturowe i religijne – symbolika religijna świątyń

11.1. Wprowadzenie

11.2. Świątynia Kościoła rzymskokatolickiego – symbolika i ogólna
charakterystyka architektoniczna

11.3. Świątynia Kościoła wschodniego – symbolika i ogólna charakterystyka architektoniczna

11.4. Żydowskie obiekty sakralne i ich symbolika

12. Świątynie na pograniczu polsko-słowacko-ukraińskim w latach 1850–2012

12.1. Świątynie istniejące na badanym obszarze w 1850 r.

12.1.1. Cerkwie istniejące w 1850 r. – Bieszczadzki Park Narodowy z otuliną

12.1. 2. Cerkwie istniejące w 1850 r. – Nadsiański Park Krajobrazowy

12.1.3. Cerkwie istniejące w 1850 r. – Użański Park Narodowy

12.1.4. Cerkwie istniejące w 1850 r. – Park Narodowy Połoniny

12.1.5. Kaplice greckokatolickie i rzymskokatolickie (stan na 1850 r.)

12.1.6. Synagogi (stan na 1850 r.)

12.2. Świątynie na pograniczu polsko-słowacko-ukraińskim wzniesione w latach 1851–1918

12.2.1. Cerkwie wzniesione w latach 1851–1918 – Bieszczadzki Park Narodowy z otuliną

12.2. 2. Cerkwie wzniesione w latach 1851–1918 – Nadsiański Park Krajobrazowy

12.2.3. Cerkwie wzniesione w latach 1851–1918 – Park Narodowy Połoniny

12.2. 4. Cerkwie wzniesione w latach 1851–1918 – Użański Park Narodowy

12.2.5. Kościoły i kaplice wzniesione w latach 1851–1918

12.3. Świątynie na pograniczu polsko-słowacko-ukraińskim wzniesione w latach 1919–1945

12.3.1. Cerkwie wzniesione w latach 1919–1945 – Bieszczadzki Park Narodowy z otuliną

12.3.2. Cerkwie wzniesione w latach 1919–1945 – Nadsiański Park Krajobrazowy

12.3.3. Cerkwie wzniesione w latach 1919–1945 – Użański Park Narodowy

12.3.4. Cerkwie wzniesione w latach 1919–1945 – Park Narodowy Połoniny

12.3.5. Kościoły i kaplice wzniesione w latach 1919–1945

12.4. Świątynie na pograniczu polsko-słowacko-ukraińskim wzniesione w latach 1946–2012

12.4.1. Cerkwie wzniesione w latach 1946–2012 – Nadsiański Park Krajobrazowy

12.4.2. Cerkwie wzniesione w latach 1946–2012 – Użański Park Narodowy

12.4.3. Cerkwie wzniesione w latach 1946–2012 – Park Narodowy Połoniny

12.4.4. Kościoły i kaplice wzniesione w latach 1946–2012

13. Cmentarze na pograniczu polsko-słowacko-ukraińskim

13.1. Wprowadzenie

13.2. Cmentarze w aspekcie historycznym i prawnym

13.3. Cmentarze chrześcijańskie i komunalne – uwarunkowania historyczno-prawne założenia i kompozycja

13.4. Organizacja przestrzenna cmentarzy chrześcijańskich na pograniczu polsko-słowacko-ukraińskim

13.4.1. Kompozycja

13.4.2. Analiza szaty roślinnej cmentarzy

13.4.3. Nagrobki i symbolika religijna

13.5. Cmentarze żydowskie na badanym terenie

13.6. Cmentarze wojenne

13.6.1. Uwarunkowania historyczno-prawne i geopolityczne

13.6.2. Cmentarze wojenne w polskiej części

13.6.3. Cmentarze wojenne w słowackiej części

13.6.4. Cmentarze wojenne w ukraińskiej części

14. Krzyże i kapliczki przydrożne na pograniczu polsko-słowacko-ukraińskim

14.1. Wstęp

14.2. Geneza i typologia kapliczek przydrożnych

14.3. Typy kapliczek przydrożnych na pograniczu polsko-słowacko-ukraińskim

14.4. Gospodarze kapliczek

14.5. Geneza i typologia krzyży przydrożnych

14.6. Krzyże przydrożne na obszarze polsko-słowacko-ukraińskim

14.7. Lokalizacja i funkcje krzyży i kapliczek przydrożnych

14.8. Rola w krajobrazie i ochrona zabytkowych krzyży i kapliczek przydrożnych

14.9. Podsumowanie

15. Czynniki i procesy wpływające na kształtowanie krajobrazu sakralnego pogranicza polsko-słowacko-ukraińskiego w okresie II poł. XIX-początek XXI w.

15.1. Czynniki naturalne wpływające na rozmieszczenie świątyń – zróżnicowanie wysokościowe

15.2. Analiza usytuowania cerkwi na tle form geomorfologicznych

15.3. Analiza odległości cerkwi greckokatolickich od cieku wodnego

15.4. Wpływ czynników społeczno-ekonomicznych na kształtowanie
się krajobrazu sakralnego

15.5. Położenie świątyń w stosunku do zabudowań dworskich i karczmy

15.6. Analiza świątyń pod względem zorientowania w stosunku do stron świata

15.7. Miejsce i rola świątyń w krajobrazie badanego obszaru w latach 1850–2012 na przykładzie Bieszczadzkiego Parku Narodowego i otuliny

15.8. Czynniki i procesy wpływające na formę architektoniczną świątyni

15.8.1. Charakterystyka świątyń pod względem zastosowanego materiału

15.8.2. Charakterystyka świątyń pod względem architektonicznym

16. Stan zachowania i ochrona zabytkowych obiektów i miejsc sakralnych oraz uwagi do kształtowania współczesnego krajobrazu sakralnego

17. Krajobraz sakralny w czasie i przestrzeni

18. Zakończenie

19. Aneks

20. Summary

21. Bibliografia

Dokumentacja fotograficzna