Bieszczadzki Park Narodowy - Premiera nowej diaporamy o Międzynarodowym Rezerwacie Biosfery "Karpaty Wschodnie" w BdPN

Prezentacja słowackiej części MRBKW

Premiera nowej diaporamy pt.: „Międzynarodowy Rezerwat Biosfery „Karpaty Wschodnie” – nasze wspólne dziedzictwo” odbyła się 14 lutego 2014 roku w Ośrodku Naukowo-Dydaktycznym Bieszczadzkiego Parku Narodowego w Ustrzykach Dolnych. Licznie przybyli na premierę goście (m.in. przewodnicy górscy, przedstawiciele instytucji państwowych, lokalnych mediów, szkół, właściciele agroturystyk), mieli okazję wysłuchać kilku interesujących wystąpień przedstawicieli polskiej, słowackiej i ukraińskiej części Rezerwatu Biosfery. Wicedyrektor BdPN dr Tomasz Winnicki, mgr. Zuzana Bartušová z PN „Połoniny” oraz Walentyn Wołoszyn z Użańskiego Parku Narodowego przybliżyli historię tworzenia, cele i perspektywy Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery „KW”.

Prezentacja polskiej części MRBKW

Do obejrzenia diaporamy zaprosił gości sam autor, Grzegorz Leśniewski, znany fotograf przyrody. Opowiedział krótko o procesie tworzenia diaporamy i zbieraniu materiału fotograficznego na pograniczu polsko-słowacko-ukraińskim. Diaporama trwa około 40 minut i zawiera ponad 300 zdjęć. Ten multimedialny pokaz starannie dobranych zdjęć odpowiednio zsynchronizowanych z muzyką i głosami natury, wprowadził widownię w świat fotografii przyrodniczej, odkrywając tajniki karpackiej przyrody i bogactwa kulturowego. Trud ten został doceniony przez uczestników spotkania i diaporama przyjęta została z dużym uznaniem. Zainteresowane grupy zapraszamy na bezpłatną projekcję diaporamy w sali audiowizualnej Ośrodka Naukowo-Dydaktycznego BdPN przy ul. Bełskiej 7 w Ustrzykach Dolnych (po wcześniejszym uzgodnieniu pod tel. 134611091).
Wydarzenie to zamykało jednocześnie polsko-słowacki projekt transgraniczny pod tą samą nazwą. Diaporama edukacyjna została zrealizowana w ramach polsko-słowackiego projektu pn.: „Międzynarodowy Rezerwat Biosfery „Karpaty Wschodnie” – nasze wspólne dziedzictwo” współfinansowanego przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz budżetu państwa za pośrednictwem Euroregionu Karpackiego w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska – Republika Słowacka 2007-2013. Projekt ma charakter transgraniczny i dotyczy terenu pogranicza polsko-słowackiego wchodzącego wraz z obszarem przygranicznym ze strony Ukrainy w skład MRB „Karpaty Wschodnie”. Głównym celem projektu jest nawiązanie i wzmocnienie współpracy pomiędzy polską i słowacką społecznością lokalną w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu, wychowania ekologicznego i rozwoju turystyki. Zostały zaprezentowane najważniejsze działania wykonane w ramach projektu, w tym m.in., wystawa fotograficzna, nowe ścieżki transgraniczne i zabiegi konserwatorskie na ścieżce przyrodniczo-historycznej „W dolinie górnego Sanu”. W ramach projektu uczytelniono miejsce po nieistniejącym dworze Stroińskich w Siankach oraz zrekonstruowano mury i nakryto dachem kaplicę grobową znaną turystom jako „grobowiec Hrabiny” na cmentarzu w Siankach. Dalsze prace konserwatorskie będą kontynuowane w przyszłości w miarę możliwości finansowych. Planowane są również dalsze prace związane z zagospodarowaniem turystycznym i edukacyjnym tych miejsc.

Licznie przybyli goście

Uroczysta premiera diaporamy multimedialnej zbiegła się z 15-tą rocznicą podpisania certyfikatu trójstronnego Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery „Karpaty Wschodnie”, które miało miejsce 2 lutego 1999 roku. Obszar tego pierwszego na świecie trójstronnego Rezerwatu Biosfery tworzy obecnie sześć przylegających do siebie obszarów chronionych. Po stronie polskiej są to: Bieszczadzki Park Narodowy (utworzony w 1973 r.), Park Krajobrazowy Doliny Sanu i Ciśniańsko-Wetliński Park Krajobrazowy (1922 r.), po stronie słowackiej – Park Narodowy „Połoniny” (1997 r.) a po ukraińskiej – Użański Park Narodowy (1999 r.) oraz Regionalny Nadsiański Park Krajobrazowy (1997 r.).
Pomimo że rezerwat biosfery nie stanowi prawnej formy obszaru chronionego w Polsce czy na Słowacji, Rezerwat Biosfery „Karpaty Wschodnie” został utworzony początkowo na podstawie porozumienia rządów trzech państw – Polski, Słowacji i Ukrainy. Protokół o współpracy przy tworzeniu międzynarodowego rezerwatu biosfery w Karpatach Wschodnich został podpisany przez Ministrów trzech krajów właściwych do spraw środowiska w dniu 27 września 1991 r. w Ośrodku N–D BdPN w Ustrzykach Dolnych. Przypomnijmy, że powołany w 1992 roku przez UNESCO Rezerwat Biosfery początkowo obejmował przygraniczne obszary chronione tylko z dwóch państw - Polski i Słowacji. Ze strony polskiej był to Bieszczadzki PN i dwa parki krajobrazowe, natomiast po stronie słowackiej – utworzony w 1977 r. Obszar Chronionego Krajobrazu (CHKO) „Karpaty Wschodnie” (Vychodne Karpaty). W okresie, gdy powoływano MRB „KW” od strony ukraińskiej funkcjonował rezerwat „Stużica”, który był jednym z pięciu terenów chronionych wchodzących w skład „Zapowiednika - Karpaty Wschodnie” z siedzibą w Rachowie. „Zapowiednik” ten w 1992 r., uzyskał status rezerwatu biosfery. Należy nadmienić, że w tamtym okresie popierana była przez naukowców lwowskich koncepcja utworzenia trójpaństwowego rezerwatu, w którego skład miałby wejść ze strony ukraińskiej rezerwat „Stużica”. Działania te najpierw zaowocowały utworzeniem w 1995 r. Regionalnego Parku Krajobrazowego „Stużica” z niezależną administracją, który następnie przekształcono w Użański Park Narodowy i włączono w skład MRB „KW”. Ponadto do MRB „KW” został dołączony, po ukraińskiej stronie, nowo utworzony Regionalny Nadsiański Park Krajobrazowy. Po stronie słowackiej natomiast utworzono w 1997 roku Park Narodowy „Połoniny”. Aktualnie powierzchnia MRB „KW” wynosi 213211 ha. Na najcenniejszych przyrodniczo obszarach chronionych, tworzących tzw. strefę wewnętrzną Rezerwatu, obowiązuje ochrona ścisła, gdzie ochronie podlegają naturalne zasoby i procesy przyrodnicze. Szczególnie cenne są rozległe lasy o charakterze puszczańskim oraz występujące na najwyższych szczytach zbiorowiska połoninowe. Ponadto obszar ten jest jedną z najcenniejszych w Europie ostoi zwierząt. Występują tu liczebne populacje dużych ssaków roślinożernych – jelenia szlachetnego i żubra oraz dużych i średnich ssaków drapieżnych: niedźwiedzia, wilka, rysia, żbika i wydry. Dogodne warunki do życia znalazły tu również rzadkie i zagrożone ptaki drapieżne: orzeł przedni, orlik krzykliwy, trzmielojad, sowy: puchacz, puszczyk uralski, sóweczka, dzięcioły: dzięcioł trójpalczasty, dzięcioł białogrzbiety, dzięcioł czarny. Ptaki wysokogórskie – siwerniak i płochacz halny mają tutaj jedne z najniżej położonych stanowisk w całym łuku Karpat. Obszar ten chroni również unikatowe bogactwo dziedzictwa kulturowego w postaci zabytków drewnianego budownictwa wiejskiego i sakralnego Łemków i Bojków.

Oprac. M. Prajsnar