Kultura i życie dawnych mieszkańców – ślady zapisane w roślinności
i krajobrazie Bieszczadzkiego Parku Narodowego
– sprawozdanie z warsztatów dla nauczycieli.

W dniach 1–2 lipca 2013 roku odbyły się warsztaty dla nauczycieli gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych województwa podkarpackiego na temat „ Kultura i życie dawnych mieszkańców – ślady zapisane w roślinności i krajobrazie Bieszczadzkiego Parku Narodowego”.

Po otwarciu warsztatów w Ośrodku Naukowo-Dydaktycznym BdPN w Ustrzykach Dolnych, uczestnicy przyjechali do Hoteliku Białego w Ustrzykach Górnych. Po zakwaterowaniu udali się na uroczystą Mszę świętą rozpoczynającą drugi odcinek trasy Redyku Karpackiego. Następnie udano się w miejsce „mieszania” owiec, spotkania z pasterzami i góralską muzyką.

Po wymarszu owiec w stronę Wetliny uczestnicy warsztatów przejechali do Wołosatego na zajęcia dydaktyczne w dolinie Wołosatki, prowadzone przez dr inż. Stanisława Kucharzyka. Nauczyciele poznawali typowe zbiorowiska nieleśne (bliźniczyska, łąki wilgotne i świeże) w „krainie dolin”. Szczególnie interesujące były zajęcia na torfowisku wysokim „Wołosate”, gdzie wszyscy mogli zobaczyć w naturze rosiczkę, modrzewnicę, żurawinę, bażynę, czy bagno zwyczajne. S. Kucharzyk przybliżył genezę tworzenia torfowiska, jego budowę oraz wskazał na zagrożenia będące skutkiem zaburzenia stosunków wodnych przez wykonywane w przeszłości rowy melioracyjne i budowę drogi. Sprzymierzeńcem w nawodnieniu kopuły, okrajka i bezpośredniego otoczenia okazały się bobry. Od kilku lat poziom wody gruntowej na kopule torfowiska wysokiego w Wołosatem jest monitorowany za pomocą zainstalowanych piezometrów, o czym mogli przekonać się też uczestnicy.

Kolejną część warsztatów przeprowadzono na terenie dawnej wsi Berehy Górne, gdzie uczestnicy poznawali ślady dawnej zabudowy, gospodarki rolnej i pasterskiej zapisanej w krajobrazie. Następnie na starym cmentarzu greckokatolickim, dr Grażyna Holly przybliżyła historię wsi Berehy Górne i symbolikę religijną na zachowanych nagrobkach. Na zakończenie zajęć odwiedzono bacówkę pasterską. Wieczorem przy ognisku uczestnicy spotkali się z p. Józefem Michałkiem – góralem z Istebnej koordynującym Redyk Karpacki oraz przedstawicielami projektu „Karpaty łączą”.

W drugim dniu warsztatów odbyły się zajęcia na ścieżce przyrodniczej „Rozsypaniec – Krzemień” prowadzone przez dr Tomasza Winnickiego i dr inż. Stanisława Kucharzyka. W czasie wędrówki omawiano zjawisko wtórnej sukcesji w niegdyś użytkowanych pastersko dolinach jak i na połoninach. Uczestnicy poznawali zbiorowiska leśne (olszyny, buczyny, jaworzyny), zbiorowiska zaroślowe (zarośla jarzębinowe i olszy zielonej) i połoninowe (bliźniczyska, traworośla, ziołorośla), występujące tu gatunki roślin oraz zachodzące procesy przyrodnicze. Pogoda dopisała, zatem uczestnicy mogli również podziwiać szerokie panoramy górskie z Rozsypańca.

Warsztaty dały możliwość poznania roślin i zbiorowisk roślinnych oraz procesów przyrodniczych, jakie zachodzą w okresie ostatnich kilkudziesięciu lat na terenie Parku, odnaleźć ślady historii zapisane w krajobrazie i przyrodzie oraz poznać wybrane elementy historii regionu.

Warsztaty, w których uczestniczyło 30 osób, organizowane były w ramach akcji edukacyjno-informacyjnej pn: „40 lat ochrony przyrody w Bieszczadzkim Parku Narodowym” i dofinansowane z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie. Nauczyciele zostali zaproszeni na następne warsztaty, które odbędą się w październiku br. w ramach realizowanego przez BdPN projektu „MRB Karpaty Wschodnie – nasze wspólne dziedzictwo”. Zajęcia odbędą się na nowo tworzonej ścieżce transgranicznej: Wetlina - Rabia Skała - Runina (Polska-Słowacja). Nauczycielom uczestniczącym w warsztatach dziękujemy za aktywny udział i zainteresowanie oraz życzymy udanego wypoczynku wakacyjnego!