Bieszczadzki Park Narodowy - Utworzenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego i etapy jego rozwoju

Pierwszy projekt Grodzińskiego (1956) obejmował masywy Tarnicy, Krzemienia i Halicza wraz z szeroką strefą otaczających je lasów, o łącznej powierzchni 9000 ha. Koncepcja Lisowskiego (1957) zakładała utworzenie Parku złożonego z dwóch odrębnych rezerwatów o łącznej powierzchni 4800 ha. Jeden z nich miał obejmować rozległy kompleks leśny w kotle źródliskowym Solinki, zwany “Puszczą Bukową”, drugi zaś piętro połonin w rejonie Tarnicy i Halicza. Z przyrodniczego punktu widzenia najkorzystniejszy był projekt Bodnara (1961), obejmujący grupę Tarnicy oraz przyległy obszar leśny w dolinie górnego Sanu (łącznie 12000 ha.). Utworzony rozporządzeniem Rady Ministrów z 4 sierpnia 1973 roku Bieszczadzki Park Narodowy objął ostateczne zwarty obszar wyższych partii masywu Tarnicy i Halicza oraz szczytowe partie odosobnionego pasma Połoniny Caryńskiej.

Etapy rozwoju BdPN

Jego łączna powierzchnia wyniosła 5582,02 ha. BdPN powołano do ochrony typowego krajobrazu Karpat Wschodnich, charakterystycznego dla tych gór układu pięter roślinno-klimatycznych, obszarów koncentracji rzadkich gatunków, wschodniokarpackich i wysokogórskich zbiorowisk roślinnych, wreszcie naturalnych biocenoz puszczańskich z fauną dużych drapieżnych ptaków i ssaków.

Zbyt mała powierzchnia Parku, nie pozwalała na pełną realizację tych założeń. Nie znalazła się w Parku charakterystyczna dla Bieszczadów “kraina dolin” ani żadna z osobliwych dolin przełomowych. Poza Parkiem znalazły się też najwartościowsze ostoje zwierzyny puszczańskiej. Przyrodnicy zabiegali więc o jego powiększenie. Najbardziej godny uwagi projekt Michalika (1977), który opierał się na opracowaniach waloryzacyjnych Zakładu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie.

Wedle tej koncepcji BdPN obejmowałby obszar o powierzchni około 30 000 ha.

Próby realizacji tego projektu w 1981 r. nie powiodły się. Pod naporem tzw. “racji gospodarczych” Michalik (1987) zaproponował koncepcję kompromisową, zakładającą poszerzenie Parku o pasmo graniczne od przełęczy Beskid po Okrąglik oraz lasy na północno-wschodnich zboczach Kińczyka Bukowskiego i dawny ośrodek hodowli żubrów w rejonie Widełek. Łącznie dawało to powierzchnię ok. 20 600 ha. Tereny wypasowe w dolinie Wołosatego miały być traktowane jako enklawa pod ścisłym nadzorem Parku przeznaczona do ograniczonego sezonowego wypasu.

W porównaniu z wcześniejszą koncepcja ta pozostawiała poza obszarem parku Połoninę Wetlińską i Smerek.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 22 sierpnia 1989 r. powiększające Bieszczadzki Park Narodowy do 15710,2 ha opierało się na koncepcji opracowanej w Krajowym Zarządzie Parków Narodowych. Zdeformowało ono w znacznym stopniu koncepcje Michalika. Powstał Park o zbyt długiej i rozczłonkowanej granicy w stosunku do jego powierzchni. Poza granicami znalazły się ważne z punktu widzenia ochrony przyrody ostoje zwierzyny.

Dlatego też działania przyrodników nie ustawały. Autorami kolejnego projektu byli W. Holly, S. Michalik, Z. Tym i T. Winnicki.

Nawiązywał on do projektu Michalika z 1977 roku z tym, że w paśmie granicznym sięgał tylko po Rabią Skałę, a w większym zakresie obejmował lesiste zbocza Połoniny Wetlińskiej wraz z lasami bukowymi w dolinie Tworylczyka.

Projekt ten został wprowadzony w życie Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 25 stycznia 1991 r.. Bieszczadzki Park Narodowy uzyskał powierzchnię 27064 ha, z czego ok. 70 % objęto ochroną ścisłą.

W 1996 roku powierzchnia BdPN uległa nieznacznemu zwiększeniu w efekcie przyłączenia obszarów dawnych wsi Beniowa, Bukowiec i Caryńskie. Również powołana została otulina Parku. W 1999 roku włączone zostały do Parku nieleśne obszary dawnych wsi: Dźwiniacz Górny, Tarnawa Niżna, Tarnawa Wyżna, Sokoliki