|
Obszar Bieszczadzkiego Parku Narodowego i jego otuliny położony jest w Bieszczadach Zachodnich, które wg Kondrackiego (1998) zaliczane są do Beskidów Wschodnich, będących najbardziej na zachód wysuniętą częścią Karpat Wschodnich.
Geomorfolodzy (Klimaszewski, Starkel 1972) określają teren Bieszczadów Zachodnich mianem Bieszczadów Wysokich, w odróżnieniu od Bieszczadów Niskich i Wyżyny Wańkowej, które inaczaj nazywane są Górami Sanocko-Turczańskimi.
Bieszczady charakteryzują się tzw. “rusztową” budową grzbietów, które biegną równolegle do siebie z południowego wschodu na północny zachód. Wysokość grzbietów wzrasta ku wschodowi, osiągając 1346 m n.p.m. w masywie Tarnicy. Inne główne szczyty górskie to: Kińczyk Bukowski (1251 m n.p.m.), Rozsypaniec (1272 m n.p.m.), Halicz (1333 m n.p.m.), Kopa Bukowska (1312 m n.p.m.), Krzemień (1335 m n.p.m.), Bukowe Berdo (1313 m n.p.m.), Szeroki Wierch (1315 m n.p.m.), Połonina Caryńska (1297 mn.p.m.), Połonina Wetlińska (1253 m n.p.m.), Smerek (1222 m n.p.m.), Wielka Rawka (1307 m n.p.m.), Krzemieniec (1221 m n.p.m.).
Na bezleśnych grzbietach wysokich pasm występują malownicze kilkumetrowej wysokości skałki. Tworzą one zespoły w formie długich grzebieni, a ich pionowe ścianki zwrócone są na ogół ku południowemu zachodowi. Najniżej położone doliny znajdują się na wysokości około 600
Ze zboczy gór spływają potoczki łącząc się w dolinach w większe potoki jak: San, Terebowiec, Wołosatka, Rzeczyca, Wołosaty, Wetlina, Potok Nasiczański i Górna Solinka. W górnym biegu płyną one równolegle do głównych grzbietów, po czym przecinają pasma górskie w kierunku północnym, tworząc piękne przełomowe doliny. Potoki bieszczadzkie tworzą specyficzny, tzw. “kratowy” układ. Bieszczady Wysokie to ważny obszar źródliskowy w obrębie głównego europejskiego działu wód, rozdzielającego i zasilającego zlewiska Morza Bałtyckiego i Czarnego. Jest to region o dużej zasobności wodnej, średniej zmienności odpływu całkowitego i o niewielkim zasilaniu podziemnym. Rzeki i potoki na tym obszarze mają zasilanie deszczowo-gruntowo-śnieżne.
Urozmaicona morfologia gór jest efektem procesów rzeźbotwórczych i zróżnicowanej budowy geologicznej. Bieszczady charakteryzuje rzeźba strukturalna (Tokarski 1970, 1975), gdzie jednostki morfologiczne są sprzężone z jednostkami tektonicznymi i litologią płaszczowin.
Długie i równoległe grzbiety zbudowane są z odpornych piaskowców krośnieńskich lub ciśniańskich, szerokie obniżenia dolinne ukształtowane są w kompleksie skał piaskowcowo-łupkowych, zaś doliny poprzeczne do zboczy (przełomowe) wyżłobione są w miejscach spękań i uskoków tektonicznych (Starkel 1965, 1969, 1977, Tokarski 1975, Ślączka, Żytko 1978). Występowanie na grzbietach skałek reliktowych i stopni typu kuest jest uwarunkowane litologicznie. Powstały one w efekcie peryglacjalnej morfogenezy, o czym świadczą występujące u ich podnóża zwietrzeliny tj. rumowiska skalne (Pękala 1969, 1997). W Karpatach Wschodnich dla tych form używa się się często nazwy gorgany.
|
Bieszczadzki
